Loài mướp này có vị đắng nên những người mới ăn lần đầu không thích, có
người không dám ăn, nhưng ăn quen dần lại thấy ngon, thích vị đắng của loại mướp
này cũng như thích ăn rau cải đắng vậy. Có người còn cho rằng trong cái đắng của
mướp đắng có vị ngon ngọt rất dễ chịu.
Muốn thưởng thức vị ngọt của mướp đắng, ta không nên ăn lúc quả còn non mà để cho nó phát triển đủ độ, khi vỏ quả chuyển sang màu vàng hồng, cắt xuống nấu ăn, ruột mướp đắng lúc này ngon ngọt hơn, ít đắng. Người ta bảo mướp đắng "đắng trước ngọt sau" cũng vì vậy.
Về giá trị dinh dưỡng, trong 100mg mướp đắng có 75,5g nước, 0,7g protid, 2,4g glucid, 0,9g xenlulôza. Ngoài ra còn có khá nhiều muối khoáng (14,4mg canxi, 23,2mg photpho, 0,5mg sắt) và vitamin (0,06mg caroten, 0,06mg vitamin B1, 0,03mg vitamin B2, 0,2mg vitamin PP, 18mg vitamin C...).
Ngoài giá trị làm thức ăn, từ lâu đời nhân dân ta vẫn dùng mướp đắng làm
thuốc với cái tên khổ qua. Bộ phận được dùng làm thuốc là quả tươi, lá và hạt
những quả chín phơi khô.
Theo Ðông y, quả mướp đắng có vị đắng, tính lạnh, không độc, có tác dụng giải nhiệt, trừ phiền, thanh tâm, sáng mắt, giảm đau. Hạt mướp đắng có vị đắng ngọt, tính ấm, có tác dụng bổ khí, tráng dương, tiêu độc.
Trong sách "Lĩnh Nam bản thảo" - quyển thượng của Hải Thượng Lãn Ông đã nêu rõ:
Khổ
qua tục gọi quả mướp đắng,
Hạt nó ích khí làm dương tráng (tráng
dương)
Bổ hư lao, mát tim rất hay,
Khổ hàn chữa tạng nhiệt, mắt sáng.
Bà con ta thường dùng mướp đắng làm vị thuốc mát chữa sốt, chữa ho (lấy 1-2 quả mướp đắng, nấu với nước chia làm 2 lần uống trong ngày) và nấu nước tắm cho trẻ em để trừ rôm sảy trong mùa hè (lấy 2-3 quả mướp đắng, nấu nước tắm cho những trẻ có nhiều rôm sảy mỗi ngày một lần).
Hạt mướp đắng được Ðông y dùng làm thuốc bổ thận dương, còn lá mướp đắng được dùng làm thuốc trị các chứng đơn độc đỏ tấy, những vết thương nhiễm khuẩn (phơi khô, tán thành bột, mỗi lần dùng 12g hoà với rượu uống; đồng thời giã lá tươi đã rửa sạch đắp ở ngoài).
(Theo Sức khoẻ và Ðời sống)
